Μία μοναδική ενιαία επιστήμη

Φίλιππος Σέρραρντ

Η πτώση μπορεί να εννοηθεί καλύτερα όχι ως μία ηθική παρεκτροπή ή κάθοδος σε κατάσταση σαρκική, αλλά ως ένα δράμα της γνώσης, ως μία εξάρθρωση και αποδόμηση της συνείδησής μας, ένα χάσμα στις αντιληπτικές και γνωστικές ικανότητές μας  –ένα χάσμα που μας απέκοψε από άλλους ανώτερους κόσμους και μας απομόνωσε στη μοιραία θνητότητα της μοναχικής ύπαρξής  μας  εντός του κόσμου τούτου. 

Λησμονείται πλέον η συμβολική λειτουργία κάθε μορφής και δεν καθοράται στα πράγματα η διττή, «σχεσιακή» πραγματικότητα, παρά μόνο η μη πνευματική τους διάσταση, η ψυχο-φυσική ή υλική τους όψη.

Ιδωμένο μέσα απ’ αυτήν την προοπτική, το έγκλημά μας, όπως εκείνο του Αδάμ, ισοδυναμεί με την απώλεια της αίσθησης των συμβόλων· γιατί η απώλεια της αίσθησης των συμβόλων δεν είναι παρά η τοποθέτηση και αδιέξοδη εμμονή μας μέσα στο «ίδιο» σκοτάδι και την «ίδια» άγνοια. 

Αυτή είναι η έξοδος από τον Παράδεισο, η κατάσταση της πεσμένης ανθρωπότητάς μας· και αυτή είναι η συνέπεια της φιλοδοξίας μας να εγκαθιστούμε εαυτούς μόνιμα και αποκλειστικά στον κόσμο τούτο και να υποστηρίζουμε ότι η παρουσία μας στον κόσμο τούτο –και αποκλειστικά στον κόσμο τούτο– είναι σύμφωνη με την πραγματική φύση μας ως ανθρωπίνων υπάρξεων. 

Πράγματι, φθάσαμε στο σημείο όχι μόνο να θεωρούμε ότι ο κόσμος που αντιλαμβανόμαστε με την εγω-συνείδησή μας είναι ο φυσικός κόσμος, αλλά επίσης να θεωρούμε ότι η πεσμένη, υπανθρώπινη κατάστασή μας είναι η φυσική ανθρώπινη κατάσταση, η κατάσταση που συνάδει με τη φύση μας ως ανθρωπίνων υπάρξεων. Και μιλάμε για απόκτηση γνώσης του φυσικού κόσμου, ενώ δεν ξέρουμε ούτε καν τι συμβαίνει στο μυαλό ενός βελανιδιού.

Αυτή η εξάρθρωση της συνείδησης που χαρακτηρίζει ουσιαστικά την πτώση μας είναι ίσως κατεξοχήν πρόδηλη στο διαζύγιο που επιβάλλουμε μεταξύ του πνεύματος και της ύλης, του εσωτερικού και του εξωτερικού, του άκτιστου και του κτιστού,  και στην εικασία μας ότι μπορούμε να γνωρίζουμε το ένα χωρίς να γνωρίζουμε το άλλο. 

Αν και εφόσον αναγνωρίζουμε το πνευματικό βασίλειο, έχουμε την τάση να το θεωρούμε ως κάτι εντελώς διαφορετικό από το υλικό βασίλειο και ν’ αρνούμαστε ότι το Θείο είναι αναλλοίωτα παρόν στις φυσικές μορφές ή ότι μπορεί να γνωσθεί χωρίς την προϋπόθεση μιας άμεσης αντιληπτικής ικανότητας που παρακάμπτει τον φυσικό κόσμο – σαν να ήταν η ύπαρξη του κόσμου τούτου, κατ’ έννοια πνευματική, αρνητική και ασήμαντη για τη σωτηρία μας.

Αυτός ο απόκοσμος τύπος εσωτερισμού εκφυλίζεται δυστυχώς πολύ συχνά σ’ ένα είδος πνευματικής ακολασίας, υπό την έννοια ότι υπηρετεί την ιδέα πως είναι δυνατό να καλλιεργούμε την εσωτερική πνευματική ζωή και να καταγινόμαστε με ασκήσεις διαλογισμού και επικλήσεις και άλλες πρακτικές τελετουργιών, είτε καθιερωμένων είτε παραποιημένων, ενώ η εξωτερική μας ζωή, η επαγγελματική ή ιδιωτική, υπακούει σε πνευματικά και φυσικά πρότυπα και έξεις, που όχι μόνο δεν έχουν κανένα πνευματικό περιεχόμενο, αλλά βρίσκονται σε παντελή δυσαρμονία με τους ουσιώδεις ρυθμούς της ύπαρξης που είναι Θεία, ανθρώπινη και φυσική. 

Δεν θα πρέπει να λησμονούμε ποτέ ότι η αυθεντική πνευματική ζωή μπορεί να βιωθεί μόνο υπό την προϋπόθεση, κατά πρώτον, ότι ο τρόπος με τον οποίο εκπροσωπούμε το φυσικό σύμπαν, καθώς επίσης και η δική μας θέση μέσα σ’ αυτό, συμφωνεί με την αρμονία που έχει ενσταλαχθεί σε ολόκληρη τη δομή του, μέσω της Θείας εντολής, που το φέρνει –και το διατηρεί– στην ύπαρξη· και κατά δεύτερον, ότι στο μέτρο που είναι ανθρωπίνως εφικτό, ακολουθούμε σε κάθε πτυχή της ζωής μας –πνευματική, συναισθηματική, φυσική– αυτήν την αρμονία, απεμπλεκόμενοι επομένως απ’ όλες τις δραστηριότητες και τις τεχνικές που έρχονται καταφανώς σε σύγκρουση με αυτήν. 

Αν παραβιάζουμε τους ουσιώδεις ρυθμούς της ύπαρξης, τότε οι προσπάθειες και επιδιώξεις μας να αντλήσουμε από την πηγή της πνευματικής ζωής, είναι καταδικασμένες να αποβούν άκαρπες, ή σε ορισμένες περιπτώσεις, ενδέχεται να μας οδηγήσουν σε μια κατάσταση φυσικής ανισορροπίας που μπορεί, αληθινά, να περιγραφεί ως δαιμονική.

Το διαζύγιο μεταξύ του πνεύματος και της ύλης συνεπάγεται ότι οι υλικές μορφές θεωρούνται ως εντελώς μη-πνευματικές, και έτσι νοούνται είτε ως απάτη είτε ως μορφές που πρέπει να γνωσθούν μέσω της αποκλειστικής ταύτισης της πραγματικότητάς τους με αυτήν καθεαυτήν την υλικότητά τους. 

Τέτοιος ευτελισμός της φυσικής διάστασης των πραγμάτων ισοδυναμεί όχι μόνο με την απόρριψη της πνευματικής πραγματικότητας της κτιστής ύπαρξής μας, αλλά επίσης, μέσω της στερήσεως των φυσικών πραγμάτων από τη λειτουργική τους θεοφάνεια, με το να αντιμετωπίζουμε μια Θεία αποκάλυψη ως ένα νεκρό και άψυχο σώμα. 

Και σε αυτήν την περίπτωση δεν μιλάμε μονάχα για ένα είδος αυτοκτονίας· μιλάμε για ένα είδος φόνου.

Είναι ακριβώς το ίδιο επικίνδυνο να σκεφτόμαστε ότι μπορούμε να φθάσουμε σε γνώση Θεού, ενώ ταυτόχρονα αγνοούμε, ή μάλλον αρνιόμαστε, την παρουσία Του στα υπαρκτά πράγματα και στις αντίστοιχες συμβολικές τους τελετουργίες, όσο είναι (επικίνδυνο) για εμάς να σκεφτόμαστε ότι μπορούμε να αποκτήσουμε κάποια γνώση των υπαρκτών πραγμάτων, ενώ αγνοούμε, ή ακόμα περισσότερο αρνιόμαστε, τη Θεία παρουσία που τα πληροί και τους προσδίδει την πραγματικότητά τους. 

Βασικά, δεν μπορεί να υπάρξει γνώση της εξωτερικής όψης των πραγμάτων –αυτών που ονομάζουμε φαινόμενα– χωρίς γνώση της βαθύτερης, ενδόμυχης πραγματικότητάς τους· καθώς επίσης δεν μπορεί να υπάρξει γνώση της ενδόμυχης πραγματικότητας που να μην περιέχει την εξωτερική της όψη. 

Είναι το ίδιο που ισχύει και με την Αγία Γραφή: η πληρότητα της αποκάλυψης δεν μπορεί να εννοηθεί μόνο από το γράμμα, με μια μόνο εξωτερική προσέγγιση του κατά λέξη νοήματος· μπορεί να εννοηθεί κυρίως όταν ερμηνεύεται από την πνευματική επιστήμη που εντρυφά στις ενδόμυχες σημασίες. 

Ταυτόχρονα αυτές οι ενδόμυχες σημασίες δεν γίνονται αντιληπτές παρά μόνο μέσω του γράμματος και της εξωτερικής προσέγγισης των κατά λέξη νοημάτων.

Υπάρχει μια αδιάσπαστη ενότητα μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού, του αρσενικού και του θηλυκού, μεταξύ της βαθύτερης πραγματικότητας ενός πράγματος και της εξωτερικής του εμφάνισης.

Και κάθε γνήσια γνώση αμφοτέρων εξαρτάται από τη θεώρησή τους ως ακέραιων αριθμών (και όχι κλασμάτων) μιας μοναδικής ενιαίας επιστήμης.

Η απόδοση έγινε το Νοέμβριο του 2017 από τον Αναστάσιο Θεοφιλογιαννάκο. Παραθέτουμε το Αγγλικό κείμενο: A Single Unified Science by Philip Sherrard, Not of this World: A Treasury of Christian Mysticism.

Ο ζωγραφικός πίνακας που πλαισιώνει τη σελίδα είναι έργο του Γιώργου Κόρδη.

πηγή κειμένου: Aντίφωνο