Αναγνώστης

Αμερικανόπληκτο περιστεράκι μου, 

επειδή είχαμε κάποιες διαφωνίες σχετικά με το ρόλο του αναγνώστη στην ανάδειξη  κειμένου, σου παραθέτω μια άποψη. 

Έτσι. Για σκέψη. Χωρίς βία.

Είναι καλοκαιράκι.

Από μακριά σε χαιρετάω και από κοντά σου λέω:

-Χαλαρά!

;-)

Σαλογραία 

......................................................................................................

......................................................................................................

«Αναγνώστης

Αν θεωρήσουμε ότι η λογοτεχνία είναi μια μορφή επικοινωνίας , όπως υποστηρίζουν

Οι γλωσσολόγοι, τότε οι πιο σημαντικοί παράγοντες αυτής της ιδιόμορφης οπωσδήποτε επικοινωνίας είναι τρεις: ο συγγραφέας, το κείμενο και ο αναγνώστης.

Μέχρι τις αρχές του 20^ου αιώνα, ως κεντρικό παράγοντα στη λογοτεχνική επικοινωνία θεωρούσαμε τον συγγραφέα και το ενδιαφέρον των μελετητών στρεφόταν γύρω από αυτόν.

Στη συνέχεια, στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρέθηκε το κείμενο, που από ένα σημείο και μετά θεωρήθηκε αυτόνομο  και ανεξάρτητο από το δημιουργό του.

Τέλος, από τη δεκαετία του 1960 και μετά, την πρωτοκαθεδρία έχει χωρίς αμφιβολία, ο αναγνώστης.

Πράγματι, γύρω από τον αναγνώστη και την ανάγνωση αναπτύχτηκε τα τελευταία τριάντα χρόνια  μια ολόκληρη σειρά θεωριών, τις οποίες συνοπτικά  ονομάζουμε αναγνωστικές θεωρίες. 

Σύμφωνα με αυτές, ο ρόλος του αναγνώστη στη λογοτεχνική επικοινωνία δεν είναι ο παθητικός ρόλος του δέκτη, που απλά προσπαθεί να ανακαλύψει αυτό που «λέει»ο συγγραφέας ή το κείμενο.

Κάθε άλλο: η ανάγνωση είναι μια καθαρά δημιουργική διαδικασία, μέσα από την οποία ο αναγνώστης δίνει ένα συγκεκριμένο νόημα στο κείμενο που διαβάζει.

Πώς ακριβώς εξελίσσεται αυτή η αναγνωστική διαδικασία και ποιοι παράγοντες την επηρεάζουν;

Με άλλα λόγια, τι ακριβώς συμβαίνει στο νου του αναγνώστη κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης;

Σήμερα πιστεύουμε ότι η αναγνωστική πράξη είναι ένας συνδυασμός πολλών παραγόντων. Ορισμένοι από αυτούς είναι οι εξής:

-Το ίδιο το κείμενο , που ως ένα  βαθμό κατευθύνει τον αναγνώστη , χωρίς αυτό να σημαίνει ότι του στερεί κάθε ελευθερία.

-Ο ψυχισμός του αναγνώστη.

-Οι γνώσεις και οι εμπειρίες του αναγνώστη σε σχέση τόσο  με τον πραγματικό κόσμο όσο και με τη λογοτεχνία.

Ανεξάρτητα πάντως από την ακριβή φύση της αναγνωστικής διαδικασίας , ο ενεργός και δημιουργικός  ρόλος του αναγνώστη μπορεί να εξηγήσει πολύ καλύτερα από οποιαδήποτε άλλη θεωρία  ένα σημαντικό ζήτημα:

 πώς δηλαδή το ίδιο λογοτεχνικό έργο γίνεται αντιληπτό με εντελώς διαφορετικό τρόπο από εποχή σε εποχή και από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ακόμη και ο ίδιος άνθρωπος  πολλές φορές ερμηνεύει διαφορετικά το ίδιο κείμενο, αν το διαβάσει σε δυο διαφορετικές περιόδους της ζωής του.

 Το τελευταίο ερώτημα που μένει  να απαντηθεί , είναι αν οποιαδήποτε ερμηνεία από κάθε τυχαίο αναγνώστη μπορεί να γίνει αποδεκτή.

Σ’αυτό το σημείο οι απόψεις των μελετητών διίστανται.

Άλλοι δέχονται μία μόνο σωστή ερμηνεία, αν και δυσκολεύονται να εξηγήσουν τα κριτήρια με τα οποία την  επιλέγουν. Άλλοι θεωρούν ότι οι ερμηνείες είναι άπειρες

και ότι δεν μπορούμε να κάνουμε διάκριση ανάμεσα σε σωστές και λανθασμένες.

Τα τελευταία χρόνια πάντως, η άποψη που τείνει να επικρατήσει, βρίσκεται κάπου ενδιάμεσα:  υπάρχουν πολλές ερμηνείες για κάθε λογοτεχνικό έργο, όπως άλλωστε αποδεικνύει και  η ιστορία, ασφαλώς όμως τα ίδια τα έργα θέτουν κάποιους περιορισμούς στους αναγνώστες τους».

 

(Από το Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων ΟΕΔΒ σελ.12)