Σχόλιο στην Παναγία την Τριχερούσα

(Σύναξις: 12ῃ Ἰουλίου)

Τὴν θείαν Εἰκόνα Σου, ἐνηγκαλίσθη Ἁγνή,

αἰτούμενος ἴασιν τῆς ἐκκοπείσης χειρὸς Εἰκόνων ὁ πρόμαχος·

ἥνπερ καὶ ἐδωρήσω ὡς Πηγὴ τοῦ Ἐλέους,

ἀντ᾿ αὐτῆς δὲ Παρθένε χεῖρα τρίτην λαβοῦσα·

διὸ καὶ Τριχεροῦσαν Σε προσαγορεύομεν.

...Βλέπων τὴν σοφίαν τοῦ Ἰωάννου ὁ ἀρχηγὸς τῶν Σαρακηνῶν ἔδωκεν

εἰς αὐτὸν τὸ ἀξίωμα, τὸ ὁποῖον εἶχεν ὁ πατήρ του καὶ τὸν ἔκαμε

πρωτοσύμβουλόν του, ὀφφίκιον τὸ ὁποῖον ἔλαβεν ὁ Ἰωάννης παρὰ τὴν

θέλησίν του, διὰ νὰ μὴ φανῇ παρήκοος πρὸς τὸν ἄρχοντα

καὶ φιλόνεικος· ἡ ἐπιθυμία του ὅμως ἦτο ν’ ἀναχωρήσῃ ἀπὸ τὸν κόσμον,

διὰ νὰ εὕρη τὴν σωτηρίαν του.

Κατὰ τὴν ἐποχὴν ἐκείνην ἦτο αὐτοκράτωρ τοῦ Βυζαντίου ὁ Λέων Γ’

ὁ Ἴσαυρος (717-741), ὅστις ὡς ἄλλος λέων ἁρπάζων καὶ ὠρυόμενος

ἐσπάραττε τὴν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ ὁ μισόχριστος, παιδεύων ὅσους

προσεκύνουν τὰς Ἁγίας Εἰκόνας, τὰς ὁποίας ἔκαιε

καθ’ ἑκάστην ὁ ἀλιτήριος. Τοῦτο μαθὼν ὁ θερμὸς τῆς Πίστεως ζηλωτὴς

Ἰωάννης ἔγραφε πολλάκις ἐπιστολὰς καὶ τὰς ἔστελλεν

ἀπὸ τὴν Δαμασκὸν εἰς τὴν βασιλεύουσαν, μὲ τὰς ὁποίας κατεπολέμει τὸ

δόγμα τοῦ θηριωνύμου Λέοντος, ὡς μὲ μαχαίρας τοῦ Πνεύματος,

ἀποδεικνύων μὲ συλλογισμοὺς φιλοσοφίας καὶ μὲ ἱστορίας καὶ

παραδείγματα παλαιῶν ἁγίων ἀναγκαίαν τὴν τῶν σεπτῶν Εἰκόνων

προσκύνησιν καὶ ὅτι ὅστις ὑβρίζει καὶ ἀτιμάζει αὐτὰς

εἶναι φανερὰ αἱρετικὸς καὶ ἀντίθεος.

Τοιαύτας ἐπιστολὰς ἔστειλεν εἰς πολλοὺς ἀνθρώπους

διὰ νὰ τὰς ἀναγινώσκουν ὅλοι καὶ νὰ τὰς ἐπιδεικνύουν καὶ εἰς ἄλλους,

οὕτως ὥστε νὰ στερεώνωνται εἰς τὴν εὐσέβειαν καὶ νὰ γνωρίζουν

νὰ δίδουν κατὰ τῶν εἰκονομάχων ἀπόκρισιν.

Ταῦτα μαθὼν ὁ δυσσεβὴς βασιλεὺς συνεσκέφθη μετά τινων κακοτρόπων,

ὀμοίων του εἰς τὴν δυσσέβειαν, καὶ ἐτεχνεύθησαν μέθοδον πονηράν,

ἀξίαν τῆς κακίας των· νὰ διαβάλουν δηλαδὴ εἰς τὸν ἄρχοντα τῶν Σαρακηνῶν

τὸν Ἰωάννην ὡς προδότην αὐτοῦ, ὥστε νὰ τὸν θανατώσῃ ἐκεῖνος.

Εὗρον λοιπὸν μίαν ἀπὸ τὰς ἐπιστολὰς τοῦ Ἰωάννου, τὴν ὁποίαν ὁ θηριώδης

Λέων ἔδειξεν εἰς διδασκάλους τινὰς καὶ τοὺς ἠρώτησεν, ἂν ἐγνώριζε

κανεὶς ἐξ ἐκείνων νὰ μιμηθῇ τὸν γραφικὸν αὐτοῦ χαρακτῆρα.

Εὑρέθη λοιπὸν εἷς καλλιγράφος κατὰ πολλὰ ἔμπειρος, ὅστις ὑπεσχέθη

εἰς τὸν βασιλέα ὅτι θὰ μιμηθῇ ἐπακριβῶς τὸν χαρακτῆρα τοῦ Ἰωάννου.

Τοῦτον λοιπὸν προσέταξεν ὁ πεπονηρευμένος βασιλεὺς καὶ ἔγραψε

πρὸς τὸν ἑαυτόν του, ὡς ἐκ προσώπου τοῦ Ἰωάννου, ἐπιστολήν,

εἰς τὴν ὀποίαν ἔλεγε τοιαῦτα·

«Βασιλεῦ πολυχρονημένε, τὴν πρέπουσαν εὐγνωμοσύνην καὶ τὸ προσῆκον

σέβας ἀπονέμω εἰς τὴν βασιλείαν σου, διὰ τὴν ὁμοιότητα τῆς πίστεώς μας.

Γνώριζε δὲ ὅτι κατὰ τὴν ἐποχὴν ταύτην ἡ πόλις τῆς Δαμασκοῦ εἶναι κατὰ

πολλὰ ἠμελημένη ὑπὸ τῶν Ἀγαρηνῶν, διότι τὸ στρατιωτικὸν αὐτῶν

ἐξησθένησεν πολὺ καὶ ὠλιγόστευσε. Λοιπὸν στεῖλε στόλον καὶ στρατὸν

πολύν, ὅσον δύνασαι, νὰ τὴν καταλάβῃς χωρὶς κανένα πόλεμον,

θὰ σὲ βοηθήσω δὲ εἰς τοῦτο καὶ ἐγώ,

ἐπειδὴ ὅλη ἡ πόλις εἶναι σχεδὸν εἰς τὴν ἐξουσίαν μου».

Ἀφοῦ ἐγράφη ἡ ἐπιστολὴ αὐτή, ἔγραψε καὶ ἄλλην διὰ τῆς ἰδίας του

χειρὸς ὀ θηριώνυμος Λέων πρὸς τὸν ἄρχοντα τῆς Δαμασκοῦ,

εἰς τὴν ὁποίαν ἔλεγε ταῦτα·

«Δὲν γνωρίζω μακαριώτερον τῆς ἀγάπης, ὅτι τὸ νὰ φυλάττῃ ἕκαστος

τὰς συνθήκας εἰρηνικὰς εἶναι ἐπαινετὸν καὶ φιλόθεον. Διὰ τοῦτο

δὲν θέλω νὰ χαλάσω τὴν φιλίαν, τὴν ὁποίαν ἔχω μὲ τὴν εὐγένειάν σου,

ἂν καὶ κάποιος ἔμπιστος φίλος σου μὲ παρακινεῖ καὶ μὲ προσκαλεῖ

εἰς τοῦτο. Πολλάκις μάλιστα μοῦ ἔστειλεν ἐπιστολάς, νὰ ἔλθω

νὰ κυριεύσω τὴν χώραν σου. Διὰ νὰ βεβαιωθῇς δὲ ὅτι λέγω τὴν ἀλήθειαν,

σοῦ στέλλω μίαν ἀπὸ τὰς ἐπιστολάς του, ὥστε νὰ γνωρίσῃς ἀφ’ ἑνὸς μὲν

τὴν ἰδικήν μου ἀληθῆ φιλίαν, ἀφ’ ἑτέρου δὲ τὸ δολερὸν

καὶ κακότροπον ἐκείνου, ὅστις μοῦ ἔγραψεν».

Αὐτὰς τὰς δύο δολίας ἐπιστολὰς ἔστειλιν ὁ λεοντώνυμος

καὶ ὀφιογνώμων βασιλεὺς μὲ δοῦλον του πρὸς τὸν βάρβαρον, ὁ ὁποῖος ἰδὼν αὐτὰς

ἐπλήσθη θυμοῦ καὶ προσκαλέσας τὸν Ἅγιον τοῦ τὰς ἔδειξεν.

Ὁ Ἅγιος ἠννόησεν ἀμέσως τὸν δόλον τοῦ Λέοντος καὶ ἐξήγησεν εἰς τὸν ἄρχοντα,

ὅτι οὔτε κἄν ἔβαλε ποτὲ εἰς τὸν νοῦν του τοιαύτην προδοτικὴν πρᾶξιν· ἐζήτησε δὲ

προθεσμίαν νὰ ἀποδείξῃ τὴν ἄδικον κατ’ αὐτοῦ μανίαν τοῦ δυσσεβοῦς καὶ

δολεροῦ Λέοντος. Ὁ βάρβαρος ὅμως δὲν τὸν ἐπίστευσεν, οὔτε τοῦ ἔδωκε

προθεσμίαν, ὑπὸ τοῦ θυμοῦ νικώμενος. Ὅθεν προστάσσει νὰ κόψουν τὴν

ἀνεύθυνον χεῖρα ὡς ὑπεύθυνον. Ἐκόπη λοιπὸν ἡ δεξιὰ ἐκείνη, ἡ τοὺς μισοῦντας

τὸν Κύριον ἐλέγχουσα καὶ ἐβάφη μὲ τὸ ἴδιον αὐτῆς αἷμα ἀντὶ διὰ μελάνης, μὲ τὴν

ὁποίαν ἐβάφετο πρότερον, ἐκρέμασαν δὲ τὴν ἱερὰν αὐτὴν χεῖρα εἰς τὴν ἀγοράν,

διὰ νὰ τὴν βλέπωσιν ἅπαντες. Ἀφοῦ δὲ παρῆλθεν ἡ ἡμέρα, τὸ ἑσπέρας ἔστειλε

μεσίτας ὁ Ἰωάννης πρὸς τὸν βάρβαρον, παρακαλῶν αὐτὸν νὰ τοῦ χαρίσῃ τὴν

κομμένην χεῖρα του διὰ νὰ τὴν ἐνταφιάσῃ, νὰ ἐλαφρύνουν οἱ πόνοι του· ὁ δὲ

συγκατένευσε καὶ τοῦ ἐδόθη ἡ χείρ. Λαβὼν λοιπὸν αὐτὴν ὁ Ἅγιος καὶ εἰσελθὼν εἰς

τὸν Ναόν, τὸν ὁποῖον εἶχεν εἰς τὴν οἰκίαν του, ἔπεσε πρηνὴς ἐπὶ τῆς γῆς,

ἔμπροσθεν τῆς ἁγίας Εἰκόνος τῆς Θεομήτορος, καὶ ἀποθέσας τὴν κεκομμένην

δεξιὰν εἰς τὸν τόπον της, προσηύχετο μετὰ δακρύων καὶ πίστεως, ἐκ βάθους

καρδίας στενάζων καὶ λέγων πρὸς τὴν Θεοτόκον:

» Δέσποινα Πάναγνε Μῆτερ ἡ τὸν Θεόν μου τεκοῦσα,

» Διὰ τὰς θείας Εἰκόνας ἡ δεξιά μου ἐκόπη.

» Οὐκ ἀγνοεῖς τὴν αἰτίαν δι’ ἥν ἐμάνη ὁ Λέων·

» Πρόφθασον τοίνυν ὡς τάχος καὶ ἴασαί μου τὴν χεῖρα.

» Ἡ δεξιὰ τοῦ Ὑψίστου ἡ ἀπὸ Σοῦ σαρκωθεῖσα,

» πολλὰς ποιεῖ τὰς δυνάμεις διὰ τῆς Σῆς μεσιτείας.

» Τὴν δεξιάν μου ταύτην καὶ νῦν ἰασάτω λιταῖς Σου,

» ὡς ἄν, Σοὺς ὕμνους, οὓς δοίης καὶ τοῦ ἐκ Σοῦ σαρκωθέντος,

» ἐν ρυθμικαῖς ἁρμονίαις συγγράψηται, Θεοτόκε.

» καὶ συνεργὸς χρηματίσῃ τῆς Ὀρθοδόξου λατρείας.

» Δύνασαι γὰρ ὅσα ἂν θέλῃς, ὡς τοῦ Θεοῦ Μήτηρ οὖσα.»

Ταῦτα λέγων μετὰ δακρύων ὁ Ἰωάννης ἀπεκοιμήθη καὶ βλέπει

τὴν ἁγίαν Εἰκόνα τῆς Ἀειπαρθένου νὰ τοῦ λέγῃ

μὲ ἱλαρότητα καὶ εὐσπλαγχνίαν·

«Ἰδοὺ ἰατρεύθη ἡ χείρ σου καὶ μὴ ἔχῃς πλέον θλῖψιν περὶ τούτου·

ποίησον ὅθεν αὐτὴν ἀπὸ τοῦ νῦν κάλαμον γραμματέως ὀξυγράφου,

καθὼς πρὸ ὁλίγου μοῦ ὑπεσχέθης».

Τότε ἐξύπνησεν ὁ Ἅγιος καὶ βλέπων (ὢ τῆς ἀφάτου δυνάμεώς Σου,

Πανάχραντε!) θεραπευμένην καὶ συγκεκολλημένην τὴν δεξιὰν αὐτοῦ,

ἔλαβε μεγάλην χαρὰν καὶ ἀγαλλίασιν, τὸ δὲ πνεῦμά του ἐδοξολόγει τὸν

Σωτῆρα Θεὸν καὶ τὴν Πανάχραντον τούτου Μητέρα,

διὰ τὸ μέγα θαυμάσιον, τὸ ὁποῖον ἐποίησεν εἰς αὐτὸν ὀ Δυνατός.

Ὅλην λοιπὸν τὴν ἐπίλοιπον νύκτα ἔψαλλεν εὐφραινόμενος ᾠδὴν

εἰς τὸν Θεόν, ᾆσμα καινὸν καὶ εὐχαριστήριον λέγων·

«Ἡ δεξιά σου χείρ, Κύριε, ἐν ἰσχύϊ δεδόξασται· ἡ δεξιά σου τὴν

θραυσθεῖσαν μου δεξιὰν ἐθεράπευσεν· διὰ τῆς δεξιᾶς μου ταύτης θέλεις

θρυμματίσει τοὺς ἐχθρούς, τοὺς μὴ τιμῶντας τὴν σεβασμίαν Σου Εἰκόνα

καὶ τὴν Εἰκόνα τῆς τεκούσης Σε Μητρός, διὰ δὲ τοῦ πλήθους τῆς δόξης

Σου, χρησιμοποιῶν ὡς ὄργανον τὴν χεῖρα μου ταύτην,
θέλεις συντρίψει τοὺς ὑπεναντίους εἰκονοθραύστας».

Διῆλθε λοιπὸν ὅλην τὴν νύκτα ἐκείνην ἀγαλλιώμενος καὶ ψάλλων

ἐγκώμια εἰς τὴν πανύμνητον Θεομήτορα.

Μετὰ δὲ ταῦτα, εὐχαριστῶν τὴν Θεοτόκον τοποθέτησε ἐπὶ τῆς Ἁγίας

Εἰκόνος ἀσημένια παλάμη καὶ ἐκ τοῦ γεγονότος αὐτοῦ ἡ Εἰκὼν

ἐπονομάσθη «Τριχεροῦσα». Μάλιστα ὁ Ἅγιος ἀφῆκε ἐντολήν, μετὰ τὸν

θάνατόν του, ἡ Ἱερὰ αὕτη Εἰκὼν νὰ δοθῇ ὑπὸ τῶν Ἁγιοσαββαϊτῶν

Πατέρων εἰς γόνον βασιλικῆς οἰκονενείας, ὀνόματι Σάββαν,

ὁ ὁποῖος θὰ ἐπεσκέπτετο τὴν Λαύραν.

Οὔτω καὶ ἐγἐνετο, διότι μετὰ χρόνους ἱκανοὺς ἐπεσκέφθη τὴν Λαύραν

πράγματι ὁ Ἅγιος Σάββας, πρῶτος Ἁρχιεπίσκοπος Σερβίας καὶ κτίτωρ τῆς

ἐν Ἁγίῳ ὄρει Ἱερᾶς Μονῆς Χιλανδαρίου, στὸν ὁποῖο ἐδωρήθη ὁ

ἀνεκτίμητος οὖτος θησαυρός.

Ὁ Ἅγιος Σάββας μετέφερε τότε τὴν Ἁγίαν Εἰκόνα εἰς τὴν οἰκείαν Μονήν,

ὅπου καὶ ὑπάρχει μέχρι τῆς σήμερον καθαγιάζουσα

τοὺς ἐν αὐτῇ ἐνασκουμένους Μοναχούς, ἀλλὰ καὶ ἅπαντας

τοὺς μετὰ Πίστεως προσκυνοῦντας αὐτήν.

***

Ὅταν ἐξημέρωσε καὶ εἶδον οἱ γείτονες τὸ θαυμάσιον, ἐπῆγαν μερικοὶ

ἐκ τῶν Σαρακηνῶν μισόχριστοι καὶ λέγουν πρὸς τὸν ἄρχοντα,

ὅτι οἱ προσταχθέντες δὲν ἔκοψαν τὴν χεῖρα τοῦ Ἰωάννου, ἀλλὰ ἄλλου

τινὸς δούλου ἢ φίλου του, ὁ ὁποῖος διὰ νὰ κάμῃ καλωσύνην εἰς τὸν

αὐθέντην του, ἐδέχθη, ἀφοῦ ἔλαβεν ἱκανὰ ἀργύρια καὶ ἔκοψαν ἀντὶ

ἐκείνου τὴν χεῖρα του· καὶ ὅτι τὸ αὐτὸ ἔπραξαν καὶ οἱ δήμιοι, ἔλαβον

χρήματα καὶ δὲν ἐξετέλεσαν τὸ πρόσταγμα.

Τότε προστάσσει ὀ ἄρχων νὰ ἔλθῃ ὁ Ἰωάννης νὰ ἴδωσι τὰ χεῖράς του.

Προσῆλθεν λοιπὸν ὁ Ἅγιος καὶ ἔδειξε τὴν ἐκκοπεῖσαν χεῖρά του,

ἡ ὁποία εἶχε γύρωθεν γραμμὴν καὶ ἐφαίνετο τὸ σημεῖον τῆς ἐκκοπῆς,

ᾠκονόμησε δὲ καὶ τοῦτο ἡ Θεοτόκος πρὸς ἀψευδῆ μαρτυρίαν

τῆς ὑποθέσεως. Λέγει λοιπὸν πρὸς αὐτὸν ὁ βάρβαρος·

«Ποῖος ἰατρὸς σὲ ἰάτρευσε; Καὶ τὶ βότανα ἔβαλε;» Ὁ δὲ Ἄγιος
διὰ λαμπρᾶς φωνῆς ἐγένετο κήρυξ τοῦ θαύματος καὶ εἶπεν·

«Ὁ Κύριός μου, ὁ παντοδύναμος ἰατρός,

ὄστις ἔχει ἴσην τὴν δύναμιν καὶ τὴν θέλησιν».

Ὁ δὲ ἄρχων ἀπεκρίνατο· «Ἀνεύθυνος εἶσαι, ὡς φαίνεται, καὶ ἀδίκως

σὲ κατέκρινα, διότι δὲν ἐσκέφθην ἐπιμελῶς τὴν ὑπόθεσιν·

ἀλλὰ παρακαλῶ σε συγχώρησόν μοι καὶ ἔχε τὴν προτέραν τιμήν,

νὰ εἶσαι πρωτοσύμβουλός μου, καὶ σοῦ ὑπόσχομαι νὰ μὴ κάμω τίποτε

χωρὶς τὴν βουλήν σου». Τότε ὁ Ἅγιος προσέπεσεν εἰς τοὺς πόδας αὐτοῦ

καὶ τὸν παρεκάλει νὰ τὸν ἀφήσῃ νὰ ὑπάγῃ εἰς ἄλλην ὐπηρεσίαν, τὴν

ὁποίαν ἐπόθει περισσότερον ὡς πλέον ὠφέλιμον.

Ἀφοῦ λοιπὸν ἐφιλονείκησαν ὥραν πολλήν, συγκατέβη ὁ ἄρχων καὶ τοῦ

ἔδωσεν ἄδειαν νὰ ὑπάγῃ ὅπου ἐπιθυμεῖ.

Λοιπὸν ἐλευθερώσας τοὺς δούλους του καὶ οἰκονομήσας ὅλον τὸν

πλοῦτον του, ἄλλον μὲν ἔδωκεν εἰς Ἐκκλησίας καὶ ἄλλον εἰς πένητας.

Ἔπειτα ἐξῆλθε γυμνὸς τῆς πόλεως, καθὼς ἐγεννήθη, μὲ μόνα τὰ

ἐνδύματα, τὰ ὁποῖα ἐφόρει καὶ ἀπελθὼν εἰς τὴν Μονὴν τοῦ Ἁγίου Σάββα

παρεκάλει τὸν Ἡγούμενον, λέγων ταῦτα μετὰ πολλῆς ταπεινώσεως·

«Ἐγώ, Δέσποτα, εἶμαι τὸ ἀπολωλὸς πρόβατον καὶ ἔρχομαι πρὸς τὸν

Χριστὸν ἀπὸ τὴν ἐρημίαν τοῦ κόσμου. Δέξου με λοιπὸν τὸν ἀνάξιον καὶ

συναρίθμησον καὶ ἐμὲ μὲ τὰ πρόβατα τῆς ποίμνης σου». Ὁ δὲ Προεστὼς

ἐχἀρη, διότι ἦλθε τοιοῦτος χρησιμώτατος καὶ σοφώτατος ἄνθρωπος εἰς

τὴν συνοδίαν του καὶ προσκαλέσας ἐπίσημόν τινα Γέροντα, πρακτικὸν εἰς

τὴν μοναδικὴν πολιτείαν, τοῦ ἔδωκεν ὑποτακτικὸν τὸν Ἅγιον, διὰ νὰ τὸν

διδάσκῃ καὶ νὰ τὸν καθοδηγῇ εἰς τὴν μοναδικὴν πολιτείαν...

«Φῶς μὲν Ἀγγέλων Χριστός· Φῶς Μοναχοῖς Ἄγγελοι·

Φῶς δὲ πάντων ἀνθρώπων Μοναδικὴ Πολιτεία»

Πηγή:ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ