...και τη βυζαντινή ψαλμωδία γενικώς χάλια τη βρίσκω..

Λατρεμένο μου

σου έγραφα στο παρόν μπλογκάκιον παλαιότερα ότι στα μικράτα μου, τις βυζαντινές εικόνες τις έβρισκα χάλια. Επίσης σου μιλούσα  και  για  τον χρόνιο αγώνα, του ξυπνήματος  από τα άγρια χαράματα (τρόπος του λέγειν, "άγρια"...ίσως να μπορούσαν να χαρακτηριστούν   και ήμερα...7 η ώρα το πρωί δεν το ταμπελιάζεις  και ως  "άγριο χάραμα"..).

 Ξύπνημα, λοιπόν, ζορ-ζορινά, διοτι δεν είμαι ούτε κατά διάνοιαν, πρωινός τύπος, ώστε να καταφέρω  να πάω- έχοντας καρφωμένα  τα νοερά περίστροφα του θείου φόβου στον κρόταφο- προς τον  απαραιτητότατον, για την ψυχικήν μου σωτηρίαν, (καθ' εκάστην Κυριακήν και εορτήν που τελειωμό δεν έχουνε, βρε παιδάκι μου...) εκκλησιασμόν.

Επέμενα κατά το παρελθόν,  ότι και ο κοιμισμένος -για να ξυπνήσει-φοβέρα θέλει. Τα θυμάσαι;

-Τα θυμάμαι, σαλεμενότατη, παρακάτω.

-Ένα άλλο πρόβλημα που με ταλανίζει  παιδιόθεν, και  οφείλω να ομολογήσω ώστε να νιώθω απολύτως έντιμη απέναντί σου, είναι το θέμα των αθλίων βυζαντινών ψαλτών, που νομίζω ότι ενδημούν στις περισσότερες χριστιανικές, Ορθόδοξες ενορίες (οι φωτεινές εξαιρέσεις , δυστυχώς, επιβεβαιώνουν τον λυπηρό  κανόνα).

-Μανδάμ Σαλογραία, εξακολουθώ  κάθε φορά που ακούω τους λήρους σου,
να χάνω πάσαν ιδέαν, το γνωρίζεις!

-Αχ και πώς να μην το  γνωρίζω;  Ωστόσο.... σε δημοκρατική κοινωνία ζούμε, έχεις δικαίωμα να φαντάζεσαι για την αφεντιά μου, παν ό,τι εις την κούτραν κατέρχεται...

Ούτως εχουσών των παναθλίων συντεταγμένων του πνευματικού μου βίου, ομολογώ ότι προβληματίστηκα σήμερον με ποστάκιον που βρήκα αναρτημένον στο Ζωντανό Ιστολόγιο..

(άμα με πιάνει το αρχαιοπρεπές μου και κολλάω "νι" στις λεξούλες, και άλλα παρόμοια κουλά, μην  παρεξηγείς...Δεν είναι το μόνο ...αλλούτερο που με χαρακτηρίζει. Αγάπα τον πλησίον σου με το ελάττωμά του, δε λένε; )

-Το λένε.
-Ω ψυχή της ψυχής μου! Με συγκινείς!
Παραθέτω στη συνέχεια το κείμενο για την ψαλτική που λέγαμε, ωστόσο το προσωπικό μου πρόβλημα δεν είναι η κρυφή έπαρση του άψογου τεχνικά ψάλτη, (όπως εκεί ορθά επισημαίνεται), αλλά... η γενικότερη κακοφωνία στην εκτέλεση(εως και πλήρη θανάτωση) της Βυζαντινής ψαλμωδίας και κάποια ακόμη.., σιχαμερότατα θα τολμούσα να αρθρώσω, των πολύ ηλικιωμένων ψαλτών, γρουξίματα, όπως, ο εξ εγκάτων των πνευμόνων προερχόμενος  βηξ εν τω αναλογίω, και η συνακόλουθος  φρικαλέα, μακρόσυρτος και λαρυγγώδης απόπτυση,- σχεδόν έμεση- φλεγμάτων, εις μανδήλιον, αμφιβόλου καθαριότητος- τουτέστιν το χείριστον όλων των θεαμάτων και ακουσμάτων, συλλήβδην.

-Μανδάμ, το παρατραβάς;
-Μακάρι να το παρατραβούσα, αλλά.. π. χ. το Μικάκι μου...σε κάποιους γειτονικούς προς την οικίαν της ναούς που πάει, ξέρω ότι βασανίζεται.. Δυστυχώς. Δυστυχέστατα. Και πόσο να αντέξει ακόμη, η άξια μήτηρ και σύζυγος και εξαδέλφη μου,  την ακουστικήν βάσανον; Aι- της θρησκευτικής υπομονής- μπαταρίες της,  πνέουν τα λοίσθια!

Τονίζω, επιπλέον το θέμα,  επειδή γνωρίζω ότι το τοιούτον (της κακοφωνίας δηλαδή) συνιστά πρόβλημα και πάρα πολλών νέων ανθρώπων, συνηθισμένων εις ουράνια κοσμικά ακούσματα και συναυλίες, οι οποίοι δυσκολεύονται να ...ηρεμήσουν όταν  σπρώχνουν τον εαυτόν τους, να εκκλησιαστεί σε ναό με αδέξιους (ομιλώ με άκρα συγκατάβασιν, με εννοείς;  ) από άποψη τεχνικής, ψάλτες. Είναι αποκαρδιωτικό το πρόβλημα. Και ανεξερεύνητος η ευθύνη ,  ιερέων και επισκόπων, τουλάχιστον. Μακάρι, οι κυρίως επαϊοντες, να μη συνεχίζουν να παριστάνουν τα κουφάλογα. Μακάρι να λάβουν φιλότιμα μέτρα για την διόρθωσή του.

Οι καιροί ου μενετοί, άγιοι πατέρες μου.

-Χανούμεθα! Χανούμεθα!
-Κάντε κάτι για τη νεολαία και τη γηραλέα μας.
-Βοηθήστε. Ενεργοποιήστε τις υπνώττουσες δυνάμεις σας.
-Μην καθεύδετε μακαρίως ως ο προσφιλής μου Ιωνάς υπό την κολοκύνθην...

-Χάνονται ψυχές.
-Τρώνε ψητά αρνιά οι διάολοι!
-Πσυχραιμία!
-Ναι γηραιότατή μου! εύκολο να  το λες.  Πσυχραιμία!

Στην πράξη όμως τι γίνεται;

Εν τέλει, να είπω, ότι διάβασα  βιβλίο για τον π. Δημήτριο Κλεπινίν που άφησε την τελευταία του πνοή  σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Την συγκινητική βιογραφία του έγραψε η  κόρη του... Λοιπόν, ανάμεσα στ' άλλα, τι μου έκανε εντύπωση στην ιστορία της ζωής του;

-Για πε.

-Με συγκίνησε βαθύτατα ότι εκει, μέσα στην κόλαση του εξοντωτικού  Γερμανικού Στρατοπέδου, προσπάθησε και οργάνωσε εκκλησιαστική χορωδία, ώστε να ακούγεται κάτι όμορφο, κάτι που να ελκύσει έως και πρώην άθεους ανθρώπους στη ζεστασιά της θείας λατρείας εν τω Γερμανικώ Στρατοπέδω, εξόντωσης!

-Απίστευτο!
-Και όμως αληθινότατο. Αυτό θα πει γρηγορούσα  ιερατική συνείδηση με επίγνωση των πρακτικών θεμάτων της λειτουργικής ζωής, περιστεράκι  μου.

Αρκετά όμως  για σήμερα...Δεν θα επεκταθώ περαιτέρω..

Να έχεις υγεία, να θυμάσαι να τρως πέντε μερίδες φρούτα και λαχανικά τη μέρα τουλάχιστον, ευχόμενο  τα καλύτερα για όλους  τους συνανθρώπους σου, ώστε να ελκύεις του Θεού τη Χάρη, που μας φυλάει απ' τα δεινά, όπως τονίζει και ο μέγας Διονύσης Σαββόπουλος, σε ένα τραγούδι του.

Ευανθία η Σαλογραία

(αν ζουλήξεις το "ποντίκι" πάνω στην υπογραφή
θα πεταχτείς, αέρας, σε άλλη  ανάρτηση
με προσωπικές, ντροπαλές εξομολογήσεις επίσης ...)

...................................................................................................................
..................................................................................................................

Σκέψεις προς τους αδελφούς ιεροψάλτες

Γράφει ο Ιάσων Ιερομ.

Πίσω απ’ το τάλαντο της Ψαλτικής κρύβεται ο Παράδεισος. 

Έλεγεν ένας παλαιός παπάς «από το πως ψάλλεις, φαίνεται πόσον αγώνα πνευματικό κάνεις».

Κι είναι αλήθεια. Στο διακόνημα της Ψαλτικής κρύβεται ένας παράδεισος του οποίου η κατάκτηση δε κρίνεται από το τάλαντο που χάρισεν ο Θεός στον ψάλλοντα, μα από τον τρόπο διαχείρισης του ταλάντου από τον Ιεροψάλτη.

Διαχείριση του ταλάντου, πρώτα απ’ όλα σημαίνει αναζήτηση της σχέσης του Ιεροψάλτη με τον Θεό κι έπειτα με την ίδια την τέχνη της Μουσικής. Άλλωστε, αν κάποιος ψάλλει επαγγελματικά και μόνο, χωρίς ν’ αναζητά τον Θεό, αυτό αργά η γρήγορα γίνεται κατανοητό. Ας ψηλώνει το αναλόγιο…
Έπειτα, η σχέση του ψάλτη με την ίδια την τέχνη της μουσικής και μάλιστα, όχι μόνο με την βυζαντινή μουσική αποκλειστικά, αλλά την εν γένει, ως οδό έκφρασης και επικοινωνίας.
Άλλωστε, τίποτε δε γεννήθηκε από μόνο του, τουλάχιστον από τότε που άρχισαν οι άνθρωποι να φτιάχνουν τις πρώτες κοινωνίες και σιγά σιγά να επινοούν τη γραφή.Ο Ιεροψάλτης μετέχει της Τέχνης. Δεν είναι εκτελεστής αλλά μυσταγωγούμενος εν Εκκλησία,εκφράζει τον αγώνα του για την υπέρβαση από την φθαρτότητα του κόσμου. Τι ευλογημένη αντίθεση! Ένα προϊόν πολιτισμού, όπως η Μουσική, λιβανίζεται μες την εκκλησιά της Ανάστασης.Μέσα σ’ αυτήν γίνεται δοξολογία, ικεσία, και μετάνοια.

Σε μια συναυλία βυζαντινής μουσικής θα θαυμάσει κανείς την τεχνική μιας χορωδίας και τις δυνατότητές της. Πράγμα σπουδαίο μα… βυζαντινή μουσική χωρίς ακολουθία, χωρίς λιβάνι, χωρίς Θεία Λειτουργία δεν θα μπορέσει ποτέ στ’ αλήθεια να υπάρξει.

Όπως αναζητά τον Θεό στη ζωή του, ο Ιεροψάλτης θα Τονε αναζητήσει και πάνω στο ψαλτήρι. Μας παρέδωσαν οι πατέρες μας ταπεινούς ψαλτάδες και δασκάλους. Ψαλτάδες που όταν έψαλλαν κοίταζαν μονάχα το βιβλίο καθ΄ όλη τη διάρκεια της ακολουθίας.

Δε γύριζαν το κεφάλι, μετά από ένα επιβλητικό «Κύριε Ελέησον», να δουν τη συγκίνηση και τον θαυμασμό του κόσμου ώστε να φορτίσουν τις εγωιστικές τους μπαταρίες. Δε μειδιούσαν όταν ο αριστερός τους έκανε κάποιο λάθος κι ούτε το σχολίαζαν περιπαικτικά στον Δομέστικο.

Ο Χριστός κι η μουσική, δεν υπήρχε τίποτ’ άλλο. Καμιά φορά βλέπεις στ’ αναλόγια ένα μικρό χάρτινο εικονάκι καρφιτσωμένο πάνω- πάνω: υπάρχουν ψάλτες που κοιτάζουν, σ’ όλη την ακολουθία, βιβλίο κι εικονάκι. Κι η προσευχή του ψάλτη ταξιδεύει στο εκκλησίασμα, αυτό είναι το μόνο σίγουρο!

Οι τρεις παίδες στο φλεγόμενο καμίνι έψαλλαν μ’ ένα στόμα στον Σωτήρα τους Θεό. Δε κοίταζε κανείς απ’ τους τρεις προφήτες ν’ ακουστεί περισσότερο. Έτσι και στο Ψαλτήρι: η φωνή του Πρωτοψάλτη είναι σα την Φωνή του Θεού πάνω στα ύδατα, που συνταιριάζει όλες τις άλλες φωνές κι ακούγονται σα να ‘ναι μία.

Οι ισοκράτες διαιωνίζουν τη φωνή του Πρωτοψάλτη, δίδοντας προοπτική στον ήχο κι όχι υπερβαίνοντας τον λόγο.

Το ψαλτήρι λοιπόν δεν είναι τόπος επίδειξης αλλά διδασκαλίας και καλλιέργειας των ταλάντων που δόθηκαν απ’ τον Θεό.
Έτσι, καταλήγουμε, ότι στην Αγία μας Εκκλησία δε λέμε «τραγουδάκια»! Πόσο μάλλον όταν ψάλλουμε στον Θεό τροπάρια, τα οποία προέρχονται απ’ τα ασκητικά κελιά των βυζαντινών μοναχών.
Ο λόγος της βυζαντινής μας υμνολογίας είναι βιωματικός και όχι συναισθηματικός. Ο Ιεροψάλτης δε προσπαθεί να συγκινήσει κάποιο ακροατήριο αλλά να συνεπάρει στα ανείπωτα των Εσχάτων τον λαό του Θεού. Έναν λαό, ο οποίος δεν απαρτίζει κάποιο ακροατήριο αλλά συμμετέχει -και μάλιστα ενεργά- στην τέλεση του Μυστηρίου.Όλες οι ιερές τέχνες που μας άφησαν οι πατέρες μας δεν έχουν χαρακτήρα διδακτικό μονάχα για τον λαό, τον αποδέκτη δηλαδή της τέχνης, αλλά και για τον εκφραστή της.
Το πρώτο πράγμα που μαθαίνει ο Ιεροψάλτης είναι να κάνει υπακοή στο συλλογικό βίωμα της Εκκλησίας.

Το «Τυπικό», δηλαδή οι κανόνες σχετικά με το τι ψάλλεται και πότε, έχει βαθιά ποιμαντικό χαρακτήρα.
Η Εκκλησία δεν καθαιρεί την προσωπική έκφραση του καθένα αλλά την εντάσσει στο διακόνημά της στον κόσμο που δεν είναι άλλο από την Σωτηρία του, με την βυζαντινή μας μουσική ν’ αποτελεί ένα από τα χρησιμότερα πνευματικά εργαλεία στον ευαγγελισμό του κόσμου.

Πηγή: Θησαυρός Βυζαντινής Μουσικής

πηγή: Ζωντανό Ιστολόγιο