Συνέντευξη στη Μαριαλένα Σπυροπούλου
Το έχει αποδείξει, άλλωστε, όλα αυτά τα χρόνια με τα βιβλία που έχει γράψει, τα σεμινάρια δημιουργικής γραφής και φυσικά με τη διδασκαλία στο δημόσιο σχολείο. Χρειαζόταν όμως να δοκιμαστεί η σχέση τους στα δύσκολα. Κατά τη διάρκεια της διάγνωσής της με καρκίνο του μαστού, η νεαρή γυναίκα και καταξιωμένη συγγραφέας πήρε το σημειωματάριό της στιγμή προς στιγμή, μέρα την ημέρα, και με όπλο τις λέξεις πάλεψε με τη νόσο. Το αποτέλεσμα της νικηφόρας μάχης και των λέξεων –που άντεξαν– και του σώματος που θεραπεύθηκε ήταν το «Καλά και σήμερα», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.
Το «Καλά και σήμερα» δεν είναι ένα βιβλίο για τον καρκίνο, όπως λέει η ίδια που τη συναντήσαμε ένα βροχερό μεσημέρι στο κέντρο της Αθήνας.
– Πώς σας ήρθε η ιδέα να κρατήσετε σημειώσεις;
– Ηταν μια αυθόρμητη, ενστικτώδης κίνηση όταν πληροφορήθηκα ότι πάσχω από καρκίνο. Σωστική. Προφανώς γιατί αυτό ξέρω να κάνω. Αυτό είναι το εργαλείο μου, οι λέξεις. Από την άλλη, ήταν το μεγαλύτερο crash test να δω εάν αντέχουν οι λέξεις όταν συγκρούονται με την πραγματικότητα. Και εάν έχουν κάτι να πουν ή δεν χάνουν το νόημά τους. Εκ των υστέρων, χωρίς να είμαι απόλυτα βέβαια, γιατί είναι δουλειά εν προόδω, μου έχει αλλάξει μυαλά και ως συγγραφέα. Πάντα με ενδιέφερε, αλλά ένα παραπάνω τώρα, ψάχνω πώς οι λέξεις μπορούν να κολλήσουν στα πράγματα. Γιατί είναι πολύ συχνό το φαινόμενο, και στη λογοτεχνία, εδώ να είναι οι λέξεις και πολύ μακριά το νόημά τους. Οταν όμως τύχει να κολλήσουν, τότε αυτό που γίνεται είναι και αναλγητικό. Και είναι μια ωραία αίσθηση στη ζωή μέσα.
– Με αφορμή τον καρκίνο, υπήρξαν πράγματα στη ζωή σας που νιώσατε ότι τα κάνατε λάθος; Χωρίς να υπονοώ ότι αυτά έφεραν τον καρκίνο.
– Μπορώ να σου πω σε τι άλλαξα. Θεωρώ ότι έχω γίνει πιο χαρούμενος άνθρωπος και λίγο πιο συμπονετική. Αυτά τα δύο τα τόνισε η ασθένεια. Επίσης έχω πάθει επιλεκτική κώφωση σε πράγματα που παλιά θα με έτρωγαν ή θα με στενοχωρούσαν. Απλώς δεν τα ακούω. Ή όταν τα ακούω τα βλέπω σαν σινεμά. Αναφέρομαι σε όλα αυτά της καθημερινότητας που μας σκάνε.
– Στο βιβλίο κάνετε μεγάλη μνεία στους ανθρώπους. Στην οικογένεια, στους φίλους, εμφανίζεται μέσα από την αρρώστια και η ανάγκη να σχετίζεσθε για να πάρετε «τροφή», δύναμη.
– Οι άνθρωποι εκείνες τις στιγμές λειτούργησαν σαν δίχτυ προστασίας. Αν πούμε ότι ο καρκίνος ήταν μια βουτιά, οι δικοί μου άνθρωποι ήταν αυτοί που ένιωθα ότι θα με κρατούσαν. Γίνεται σαφώς ένα ξεσκαρτάρισμα ανθρώπων, αλλά καλό είναι και αυτό, και είναι μέσα στη ζωή. Κάποιοι μπορούν, κάποιοι όχι. Αλλά αποκτούν τα πράγματα νόημα. Με ρώτησε κάποιος τι θα έκανα εγώ σε μια φίλη που νόσησε, και έλεγα ότι πριν που έλεγα ότι καταλάβαινα αλλά δεν το είχα περάσει, νόμιζα ότι μπορούσα να συμπαρασταθώ με ένα τηλεφώνημα. Αλλά τώρα συνειδητοποιώ ότι συμπαράσταση είναι να της βάλω καμιά σκούπα, να της βάλω πλυντήριο, κ.λπ. Ο καθένας όπως και όσο μπορεί, γιατί το σώμα πρέπει να τα βγάλει πέρα μόνο του. Τους άλλους τούς συναντάς μετά, αλλά πρέπει να ξέρεις ότι υπάρχουν.
– Οι δύσκολες στιγμές για μένα στο βιβλίο ήταν όταν μιλούσατε για τον γιο σας. Το ότι είναι μικρός ακόμα ή πώς θα επηρεαζόταν από τη νόσο της μαμάς του. Υπήρξαν στιγμές, εκ των υστέρων, που νιώσατε ότι ήταν σκληρό αυτό που έζησε;
– Οχι. Γιατί αυτό που έζησα είναι μέσα στη ζωή και όλοι μαθαίνουμε από αυτό. Και το ζήτημα είναι το παιδί μου να μάθει ότι παλεύουμε να τα βγάλουμε πέρα και να πάμε παρακάτω. Το ζήτημα, ειδικά για τα παιδιά, είναι να μας βλέπουν καλά. Δεν λέω ότι δεν υπήρχαν σκοτεινές στιγμές, αλλά μόλις έβλεπε το πρώτο χαμόγελο συνερχόταν. Τώρα ακόμα και σήμερα μου χαϊδεύει τα μαλλιά. Δεν το πολυσυζητάμε κιόλας. Απλώς λέμε ότι πέρυσι δεν μπορούσαμε να έχουμε φίλους στο σπίτι γιατί είχα καρκίνο αλλά φέτος μπορούμε. Τα παιδιά είναι πολύ πιο πυρίμαχα, απ’ ό,τι νομίζουμε. Εμείς τα επιβαρύνουμε με τις σκέψεις που κάνουμε γι’ αυτά. Και έχουν μεγάλη τη δύναμη της ζωής. Το είδα και στα παιδιά στο σχολείο. Και εκεί δεν ήθελα ψέματα.
– Φοβηθήκατε το οριακό σημείο; Τον θάνατο;
– Ναι. Νομίζω ότι όλοι το περνάμε αυτό. Με βοηθούσε πολύ η σχέση που έχω με τον άνδρα μου. Το δικό μας γιατρικό είναι το χιούμορ. Μια μέρα που ήμουν πολύ ζορισμένη και δεν μιλιόμουν, ο Σάκης (σ.σ. ο συγγραφέας Σάκης Σερέφας) ήρθε και μου είπε, «μωρό μου, εάν πίστευες ότι είσαι αθάνατη, σου έχω νέα…». Και γέλασα. Αυτό ήταν. Μετά τον καρκίνο έχασα την αίσθηση της αθανασίας. Αλλά κέρδισα κάτι. Τώρα πια εκρήγνυνται οι στιγμές. Δεν μας χρωστάει κανείς τίποτα, και όλα είναι χαρισμένα.
– Γράφετε στο βιβλίο ότι δεν σας έπιασε το ανθρώπινο παράπονο. Δεν είπατε «γιατί σ’ εμένα»;
– Οπως είπε και η Μάγια Τσόκλη στην παρουσίασή μου, «και γιατί όχι;». Οχι δεν με έπιασε ούτε για μια στιγμή αυτό. Είναι πολυπαραγοντική ασθένεια. Το θέμα ήταν για μένα απολύτως πρακτικό. Να το αντιμετωπίσω. Ολα τα άλλα ήταν σπατάλη.
– «Αγοράζω αξιοπρέπεια», γράφετε στο βιβλίο σας, επειδή είχατε τη δυνατότητα να πάτε σε ιδιωτικό σύστημα υγείας και δεν περιμένατε στην ουρά του Δημόσιου.
– Και είναι κυριολεκτικό αυτό που γράφω. Οποιος έχει νοσήσει τα τελευταία δύο χρόνια ξέρει το δημόσιο σύστημα πολύ καλά. Εχεις να αντιμετωπίσεις την ασθένεια και έχεις να αντιμετωπίσεις έναν παραλογισμό γύρω γύρω. Τους γιατρούς τούς σέβομαι. Μας σώζουν. Δεν είναι η δουλειά τους να είναι συμπονετικοί. Πρέπει να έχουμε εμπιστοσύνη στους γιατρούς για να κάνουν τη δουλειά τους. Συμπονετικοί ας είναι οι φίλοι.
To είχα ανάγκη
– Υπήρξαν στιγμές που μετανιώσατε για το βιβλίο; Γιατί τώρα που είστε καλά υπάρχουν όλα καταγεγραμμένα.
– Οχι, γιατί δεν θεωρώ ότι το βιβλίο μου είναι ένα βιβλίο για τον καρκίνο. Θεωρώ ότι είναι μια ωδή στην καθημερινότητα. Και στο τι κάνουμε όταν έχουμε ζόρια. Και συγγραφικά το είχα ανάγκη, και ανθρώπινα. Επίσης, δεν είχα διανοηθεί μέχρι να νοσήσω πόση σιωπή καλύπτει ακόμα και σήμερα τον καρκίνο. Το καταλαβαίνω από τη μια, γιατί ο καθένας έχει τον δικό του τρόπο που αντιδρά, αλλά εγώ δεν ήθελα τη συμπαιγνία της σιωπής. Ηθελα να ξεμπερδέψω με τις λέξεις.
– Ησασταν πάντα τόσο ευθεία ως προς τη ζωή;
– Δεν είμαι γενναία. Είναι μονόδρομος μερικές φορές. Αλλιώς θα χτυπιόμουν στα τοιχώματα. Νομίζω ότι είμαι από αυτούς που προτιμώ τις σκληρές αλήθειες. Αλλά με την ασθένεια δεν έχεις πλέον χρόνο. Πρέπει να τελειώνεις με τα διαδικαστικά. Η ζωή δεν μας χρωστά πράγματα. Ο,τι έρχεται είναι καλώς καμωμένο και ό,τι δεν έρχεται ή το προσπαθούμε ή αποδεχόμαστε και πάμε παρακάτω. Φέτος, για παράδειγμα τον Οκτώβριο, ταξίδεψα στην Αμερική και στον Καναδά γιατί βγήκε το προηγούμενό μου βιβλίο «Οι ελέφαντες» στον αγγλόφωνο κόσμο, και μόλις απογειωνόταν το αεροπλάνο φωτογράφιζα τα σύννεφα. Και σκέφτηκα, «πού ήμουν πέρυσι που δεν μπορούσα να κάνω κύκλο γύρω από το κρεβάτι μου, και πού είμαι φέτος… έχει ο καιρός γυρίσματα». Μου έκαναν ένα δώρο, ας το χαρώ.
– Υπήρξαν στιγμές που μετανιώσατε για το βιβλίο; Γιατί τώρα που είστε καλά υπάρχουν όλα καταγεγραμμένα.
– Οχι, γιατί δεν θεωρώ ότι το βιβλίο μου είναι ένα βιβλίο για τον καρκίνο. Θεωρώ ότι είναι μια ωδή στην καθημερινότητα. Και στο τι κάνουμε όταν έχουμε ζόρια. Και συγγραφικά το είχα ανάγκη, και ανθρώπινα. Επίσης, δεν είχα διανοηθεί μέχρι να νοσήσω πόση σιωπή καλύπτει ακόμα και σήμερα τον καρκίνο. Το καταλαβαίνω από τη μια, γιατί ο καθένας έχει τον δικό του τρόπο που αντιδρά, αλλά εγώ δεν ήθελα τη συμπαιγνία της σιωπής. Ηθελα να ξεμπερδέψω με τις λέξεις.
– Ησασταν πάντα τόσο ευθεία ως προς τη ζωή;
– Δεν είμαι γενναία. Είναι μονόδρομος μερικές φορές. Αλλιώς θα χτυπιόμουν στα τοιχώματα. Νομίζω ότι είμαι από αυτούς που προτιμώ τις σκληρές αλήθειες. Αλλά με την ασθένεια δεν έχεις πλέον χρόνο. Πρέπει να τελειώνεις με τα διαδικαστικά. Η ζωή δεν μας χρωστά πράγματα. Ο,τι έρχεται είναι καλώς καμωμένο και ό,τι δεν έρχεται ή το προσπαθούμε ή αποδεχόμαστε και πάμε παρακάτω. Φέτος, για παράδειγμα τον Οκτώβριο, ταξίδεψα στην Αμερική και στον Καναδά γιατί βγήκε το προηγούμενό μου βιβλίο «Οι ελέφαντες» στον αγγλόφωνο κόσμο, και μόλις απογειωνόταν το αεροπλάνο φωτογράφιζα τα σύννεφα. Και σκέφτηκα, «πού ήμουν πέρυσι που δεν μπορούσα να κάνω κύκλο γύρω από το κρεβάτι μου, και πού είμαι φέτος… έχει ο καιρός γυρίσματα». Μου έκαναν ένα δώρο, ας το χαρώ.
* Το βιβλίο της Σοφίας Νικολαΐδου «Καλά και σήμερα» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.
.............................................................................................
Ο φόβος κοιτάζει τριγύρω.
Η πίστη κοιτάζει ψηλά!
Πηγή: Τρελογιάννης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου