Τι οφείλουμε στη Βιολογία και τι στο Περιβάλλον; Υπάρχει Ελευθερία Επιλογής; - Σώτη Τριανταφύλλου-Αλίκη Ντουνιά

 

Σχετικά με το θέμα  της ελευθερίας της επιλογής, μας μιλάει και ένας φιλόσοφος

ο Τ.Α. Κάμπελ (1897-1974) 

στον οποίο αναφέρεται  η συγγραφέας  Σώτη Τριανταφύλλου, 

συζητώντας προβλήματα φιλοσοφίας με την έφηβη  Αλίκη Ντουνιά.

Διαβάζουμε: [ ...]  

Σ.ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ: Αν, ας πούμε, μεγαλώνεις  σε μια γειτονιά όπου υπάρχουν ένοπλες συμμορίες ή διακινούνται ναρκωτικά, ίσως μπλέξεις και συ...

Τι οφείλουμε λοιπόν στη Βιολογία και τι στο περιβάλλον;

Οι άνθρωποι μοιάζουν με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές.

ΑΛΙΚΗ: Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές μοιάζουν με τους ανθρώπους.

Σ. Τ.: Εντάξει. Το βιολογικό μας υλικό είναι το hardware, δηλαδή το μηχάνημα-

ύστερα όλα όσα απορροφάμε γίνονται το software, 

δηλαδή τα προγράμματα που έχουμε μέσα μας. 

Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές μπορούν να κάνουν θαυμαστά πράγματα

αλλά δεν είναι «ελεύθεροι».

ΑΛΙΚΗ: Εμείς είμαστε;

Σ.Τ.: Μοιάζουμε με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές αλλά και διαφέρουμε από αυτούς. Τουλάχιστον από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές όπως έχουν εξελιχτεί

μέχρι σήμερα. 

Ο Τ. Α. Κάμπελ (1897-1974) ήταν ένας Σκοτσέζος φιλόσοφος

 που πίστευε  στην ελευθερία των ανθρώπινων επιλογών.

Αν και παραδεχόταν ότι το βιολογικό μας υλικό

και το περιβάλλον μας 

καθορίζουν πολλά από όσα κάνουμε,

ισχυριζόταν

πως όταν κάνουμε μια ηθική επιλογή ενεργούμε ελεύθερα.

ΑΛΙΚΗ: Δώσε παράδειγμα «ηθικής επιλογής»

Σ.Τ.:Αν, παρότι έχεις άσχημη διάθεση, μιλάς ευγενικά στους άλλους.

Διότι δεν φταίνε εκείνοι για την άσχημη διάθεση που έχεις....

Κάνεις μια επιλογή...

ΑΛΙΚΗ:Και γιατί είναι ελεύθερες τέτοιες επιλογές;

Σ.Τ. Ο Κάμπελ πίστευε ότι η Βιολογία και το περιβάλλον καθορίζουν τις επιθυμίες μας.

Όπως στο παράδειγμα με το αθλητικό σώμα

που ίσως καταλήξει στην επιθυμία να το αξιοποιήσει κανείς στον αθλητισμό.

Αν κάνουμε πάντα πράξη τις επιθυμίες μας, 

αφήνουμε τη βιολογία και το περιβάλλον να μας καθορίζουν.

Οι «ηθικές επιλογές» είναι συχνά αποφάσεις που πάνε κόντρα στις βασικές επιθυμίες.

Όταν  έχω τα νεύρα μου ίσως θέλω να σου φέρω μια μπουνιά: αλλά βέβαια δεν σου φέρνω μπουνιά διότι δεν το θεωρώ σωστό.

Παίρνω απόφαση να μην υποκύψω στην παρόρμηση.

Το να υποκύψω  είναι «εύκολο» το να μην υποκύψω είναι δυσκολότερο.

ΑΛΙΚΗ: Υπάρχει μέσα μας κάτι που ξεπερνάει το βιολογικό και περιβαλλοντολογικό «προγραμματισμό».

Σ.Τ.: Μπράβο. Και επειδή ξεπερνάει τον «προγραμματισμό»,  μας κάνει ελεύθερους.

Λέει λοιπόν ο Κάμπελ:

« Όταν αποφασίζουμε να ασκήσουμε ηθική προσπάθεια για να αντισταθούμε σ’  έναν πειρασμό( π.χ. στον πειρασμό να σου φέρω μια μπουνιά επειδή έχω νεύρα) 

νιώθουμε ήδη σίγουροι ότι θα αντισταθούμε στον πειρασμό.

ΑΛΙΚΗ.: Θέλει να μας πει ότι αρκεί να σκεφτούμε να μην κάνουμε κάτι

και το πιθανότερο είναι ότι δεν θα το κάνουμε. 

Kάτι σαν καλός άγγελος, μας υπενθυμίζει ότι αυτό δεν θα έπρεπε να το κάνουμε

διότι πάει κόντρα  στον ηθικό μας χαρακτήρα.

Σ. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ: Επίσης, αν το κάνουμε, θα νιώθουμε άσχημα.

Ο Κάμπελ πιστεύει πως η ουσία της ηθικής απόφασης 

έγκειται στο αν καταπολεμάμε ή όχι,

μια επιθυμία που θεωρούμε 

ότι θα έχει άσχημα αποτελέσματα. [ ....]

(Το απόσπασμα απ’ το   βιβλίο της Σώτης Τριανταφύλου, που έχει  τίτλο: 

« Μιλώντας με την Αλίκη για τη Φιλοσοφία  και το νόημα της ζωής»  

σελ.152-154, εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ )
..........................................................................
...........................................................................

Kαι...επειδή οι  πειρασμοί κάθε λογής, χτυπούν την ανθρωπότητα
με τη σφοδρότητα χαλαζιού σε ώρα αγριότατης θύελλας, 
ας ξαναθυμηθούμε -αυτοπαρηγορούμενοι- 
τα σοφά λόγια του Καραγκιόζη, ΕΔΩ.

Mε θερμή την αγάπη, σε ασπάζομαι

ξανά μανά, η θειά 

Ευανθία η Σαλογραία